قدس آنلاین- در اوایل انقلاب، گروهک‌های مختلف، دانشگاه‌ها را عرصه تاخت‌وتاز خود کردند. ضمن این‌که تغییر فرهنگ حاکم رژیم پهلوی بر نهادهای جامعه مخصوصاً نهادهای فراگیری مانند آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، مسئله ساده‌ای نبود که بتوان در کوتاه‌مدت، تحولات لازم را در آن‌ها به‌وجود آورد. این مسائل ضرورت تغییر بنیادین در برنامه‌ها و شیوه‌های تدریس و تربیت و اهداف آن را ایجاب می‌کرد؛ در نتیجه با توجه به جو حاکم بر دانشگاه‌ها، مدتی تمام دانشگاه‌های کشور تعطیل شد و به فرمان امام خمینی(ره) ستاد انقلاب فرهنگی به‌منظور ساماندهی امور فرهنگی مدارس و دانشگاه‌ها تشکیل شد.
با بازگشایی دانشگاه‌ها، فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ادامه یافت و ضرورت توسعه و تعمیق کار این ستاد ایجاب کرد که در ۱۹ آذر ۱۳۶۴ با فرمان امام(ره)، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شود. آنچه در سال‌های اخیر باعث شده تا شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بیش از پیش موردتوجه قرار بگیرد، عملکرد این شورا در دهه چهارم انقلاب است. دکتر مهدی گلشنی، عضو حقیقی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در این‌باره به خبرنگار ما می‌گوید: دو دهه است که عضو شورا هستم. همواره ظرفیت شورا از لحاظ توانایی اعضایش، بیشتر از چیزی بوده که انجام داده است، به‌ویژه این‌که در چندسال اخیر شورا از ظرفیت خود استفاده بهینه نکرده است.
به باور او قرار بوده شورا وضعیت فرهنگی کشور و مخصوصاً بخش‌های علمی را رصد کند، ولی به‌نظر می‌رسد در حد ظرفیت‌هایش این‌کار را نکرده است.
وجود شورا حتماً لازم است
آیا درباره عملکرد شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، قضاوت‌های غیرمنصفانه می‌شود و شورا عملکرد قابل‌دفاعی دارد؟ گلشنی پاسخ می‌دهد: البته بعضی اصلاً با وجود چنین شورایی مخالف‌اند و همواره از آن انتقاد می‌کنند. بنده وجود چنین شورایی را لازم می‌دانم، اما از کارنامه آن مخصوصاً در سال‌های اخیر راضی نیستم، ولی وضعیت آن را قابل‌اصلاح می‌دانم، به این شرط که رصدی جامع از وضعیت فرهنگی کشور داشته باشد، ملاحظۀ اشخاص را نکند، از ذکر ناهنجاری‌ها پرهیز نکند و ابعاد عملی مصوبات خود را نیز درنظر بگیرد.
او با اشاره به نقاط قوت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی یادآور می‌شود: اعضای فعلی شورا افرادی عالم و توانا هستند، اما برای این‌که وجود شورا در جامعه احساس شود، باید اعضا شخصاً توجه بیشتری به وضعیت دانشگاه‌ها، آموزش و پرورش و بقیه جامعه داشته باشند.
این استاد فلسفه با بیان این‌که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، سکاندار علم و فرهنگ کشور است می‌گوید: شورا مصوبات بسیار خوبی داشته است، اما ظرفیت آن را بیش از آنچه انجام داده است می‌دانم. شورا می‌توانست واقعاً سکاندار علم و فرهنگ کشور باشد، ولی گاهی به مسائل دست‌دوم پرداخته و از مسائل دست‌اول غفلت کرده است، والاّ وضعیت فرهنگی دانشگاه‌ها بهتر از وضعیت فعلی می‌بود.
مشغله‌های فراوان اعضا
برخی بر این باورند که یکی از دلایل ضعف عملکرد شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، مشغله‌های فراوان اعضای آن است که باعث شده امور شورا در درجه اول اهمیت قرار نگیرد. دکتر ابراهیم فیاض، استاد دانشگاه تهران و منتقد فرهنگی در این‌باره به خبرنگار ما می‌گوید: کدام‌یک از اعضای شورای عالی انقلاب، تخصص، دانش و فرصت اسلامی‌کردن دانشگاه‌ها را داشتند!؟ عده‌ای که تخصص علوم‌انسانی نداشتند، می‌خواستند علوم‌انسانی را متحول کنند.
به‌گفته او هرکدام از اعضای شورا مسئولیت‌های فراوانی دارند، به‌طوری‌که برخی از آن‌ها بالای ۲۰ مسئولیت دارند. با این اوضاع چطور می‌خواهند کاری کنند؟
گلشنی هم درباره مشغله‌های فراوان اعضای شورا می‌گوید: البته این تاحدی درست است، اما اعضا با ارتباطات فراوان و اشرافی که به بعضی بخش‌های کشور دارند، می‌توانند بیشتر به رصد وضعیت اسفناک فرهنگی کشور توجه داشته باشند و آن را در شورا مطرح کنند.
این عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برای بهتر شدن عملکرد شورا چنین پیشنهاد می‌دهد: پیشنهاد اولم این است که شورا سالی چندبار، یکی دو روز با نخبگان متعهد دانشگاهی جلسه داشته باشد تا مشکلات علمی- فرهنگی را دست‌اول از آن‌ها بشنود و پیشنهاد آن‌ها برای رفع ناهنجاری‌ها را مورد بررسی قرار دهد.
او ادامه می‌دهد: دوم این‌که در انتخاب رؤسای دانشگاه‌ها سختگیری بیشتری شود و از اعمال نفوذهای مختلف جلوگیری شود. صرف مؤمن بودن یا علمی بودن اشخاص مطرح نباشد، بلکه ابعاد فرهنگی افراد معرفی‌شده برای این مقام نیز درنظر گرفته شود. وضعیت بد فرهنگی فعلی ناشی از این است که در بعضی دانشگاه‌ها مسئولان اهمیت لازم را به جو فرهنگی دانشگاه نمی‌دهند و این برای آینده دانشگاه‌های ما بسیار خطرناک است. به‌گفته وی، باید رصد جامع‌تری از اجرای مصوبات شورا صورت گیرد.
باید وقت بیشتری گذاشت
اگر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به دو شورای تخصصی علمی و فرهنگی تبدیل شود، عملکرد بهتری خواهد داشت. دکتر حمیدرضا طیبی، عضو حقیقی شورا با بیان این مطلب به خبرنگار ما می‌گوید: در شورا افراد شاخص، توانا و صاحب نفوذی عضو هستند، اما اگر این ساختار به دو بخش تقسیم شود بهتر است؛ یعنی یک شورایی که به‌صورت تخصصی در حوزه فرهنگ کار کند و یک شورا که به‌طور تخصصی در حوزه علم و فناوری فعالیت کند.
گلشنی اما مخالف این ماجراست و تأکید می‌کند: با توجه به وضعیت آشفته فرهنگی کشور با این پیشنهاد قویاً مخالفم و توجه توأم به این دو بخش را لازم می‌دانم، با جدا شدن این دو بخش ممکن است در بخش علمی تصمیماتی فارغ از ابعاد فرهنگی قضایا گرفته شود.
طیبی با تأکید بر هماهنگی دولت و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان می‌کند: باید سیاست‌گذاری‌های کلان فقط در این دو شورای تخصصی انجام شود و آنچه تصویب می‌شود را دولت بپذیرد و در روند تصویب آن حضور جدی داشته باشد.
طیبی معتقد است که جلسات شورا باید تمام‌وقت باشد و همچون مجلس شورای اسلامی برای مصوباتش وقت گذاشته شود و اضافه می‌کند: البته نباید از تلاش‌های دبیرخانه شورا و اسناد خوبی که تصویب می‌شود چشم‌پوشی کرد، اما تا وقتی اختلافات بین دولت و شورا هست، در اجرایی شدن مصوبات توفیق مورد انتظار را نمی‌بینیم.
به‌گفته فیاض در حال‌حاضر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی فقط یک اداره است، درحالی‌که کسانی باید آنجا حضور داشته باشند که شبانه‌روز کار کنند.
نظر شما